Edinilmiş Mallar: Edinilmiş
mallar için geçerli olan ana kural şu: mal rejiminin devamı süresince karşılık,
yani ivaz verilmek suretiyle eşlerce edinilen mallardır bunlar 219. maddeye
göre. Bir malın edinilmiş mal sayılması için, mal rejiminin devamı süresince
edinilmiş olması gerekir. Bu demektir ki, mal rejiminin başlangıcından önce
edinilen veya sona ermesinden sonra edinilen mallar, edinilmiş mal sayılmaz.
Mal rejiminin devamı süresince, başıyla sonu arasında edinilmiş mallar bu
kategoriye girerler. Tabii süreye ilişkin bu durumun yanı sıra, malın karşılık
verilerek edilmiş olması gerekir. İvazın illa para olması, ayın olması şart
değil, emek de karşılık sayılıyor burada.
219. maddeye göre edinilmiş mallar;
1. Çalışma karşılığı edimler:
Emeğinin karşılığı elde ettiği mallar, edinilmiş mallardır. Ücreti, maaşı,
ticaret yoluyla kazancı v.s. Bunlar edinilmiş mal sayılıyor bu sistemde.
2. Sosyal güvenlik veya sosyal
yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacıyla kurulan sandık
veya benzerlerinin yaptığı ödemeler; tazminat v.s. adı altında yaptığı
ödemeler. Bunlar da edinilmiş mal sayılıyor. Örnek, eşlerden birine emekli
sandığı 10.000-TL emekli ikramiyesi ödedi. Edinilmiş mal sayılıyor.
3. Çalışma gücünün kaybı
nedeniyle ödenen tazminatlar: Bu her hangi bir kaza sonucu geçici olarak veya
sürekli olarak çalışma gücün kaybı veya iş başında iş kazası sayılacak bir
nedenle iş gücünün kaybı olabilir. Ya da maluliyet aylığı dediğimiz aylık
olabilir. Bunlar da edinilmiş mal sayılıyor. Yalnız burada bir şey söyleyeyim.
Yasanın ilginç bir düzenlemesi var. Şu sosyal güvenlik ya da sosyal yardım
kurumlarınca ödenen ödemeler ile çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen
tazminatlar sermaye şeklinde ödenmişse edinilmiş mal, ama yaşam boyu irat
şeklinde ödenmekte ise, mal rejiminin sona ermesine kadarki ödemeler de yine
edinilmiş mal, fakat mal rejiminin sona ermesinden sonra yapılan ödemeler
kişisel, o miktarıyla kişisel mal sayılıyor. Bu konuda 228. madde ilginç bir
istisna getirmiş.
4. Kişisel malların gelir: Normal
hukuk mantığı ile düşündüğümüz taktirde, kişisel bir malın gelirinin de yine
kişisel bir mal sayılması gerekirken, yasa kişisel malın gelirlerini edinilmiş
mal saymış. Burada da yine diğer eşi, aileyi koruma kaygısı var. Ancak eşler
bunun aksini kararlaştırabiliyorlar. Yani kişisel malın gelirinin kişisel mal
olacağını kararlaştırabiliyorlar, o özgürlükleri var. Örnek; babasından kalmış
evin kirası, tarlanın ürünü, efendim ticarethanenin geliri; bunlar aksi
kararlaştırılmadığı taktirde, miras yoluyla kalan mallar aslında edinilmiş mal
değil, kişisel mal ama onun geliri edinilmiş mal sayılıyor. Ne var ki aksi
kararlaştırılabiliyor. Bu önemli bir yenilik.
5. Edinilmiş malların yerine
geçen değerler, edinilmiş mal sayılıyor. Diyelim ki; on kilo ya da birilerinin
sahip olduğu gibi yüz altmış dört kilo altını var adamın, onu satmış bir tane
lüks villa almış. Altın da edinilmiş mallar grubuna giriyormuş ve şimdi onun
yerine geçen, hukukta kaim değer dediğimiz şey, o da edinilmiş mal sayılıyor.
Yani bir edinilmiş mal elden çıkarılarak, yerine edinilen mal da edinilmiş
mallar grubuna giriyor.
Yasada özellikle belirtilenler
bunlar. Bir de biraz önce söylemiştim, bir karineden bahsetmiştim. Bir de
karineyle edinilmiş mal sayılan mallar var. Kişisel mal olduğu kanıtlanamayan
mallar var 222. maddenin 3. fıkrası gereğince. Edinilmiş mallarla ilgili grup
bunlardan oluşuyor.
Kişisel Mallar:
Kişisel malların neler olduğu,
bir yasaya göre, iki sözleşmeye göre belirlenebilir. Yasaya göre kişisel
malların neler olduğu, 220 ve 221. maddelerde sayılmış. Buna göre;
1. Eşlerden birinin yalnız
kişisel kullanımına yarayan eşya. Örnek; bir eşin bilgisayarı veya terzi olan
eşin dikiş makinesi, kendi giysileri, kişisel olarak kullandığı bisikleti v.s.
örnekleri çoğaltabilirsiniz. Yalnızca kendisinin kişisel kullanımına yarayan
mallar.
2. Mal rejiminin başlangıcında
eşlerden birine ait olan mallar. Yani bundan amaç; mal rejiminin başlangıcından
önce kazanılmış, edinilmiş mallar. Bunlar da kişisel mal sayılıyor.
3. Bir mal rejiminin devamı
boyunca eşin miras yoluyla edindiği, kazandığı mallar. Miras malları. Bunlar da
kişisel mallar.
4. Bir eşin mal rejiminin devamı
boyunca karşılıksız kazandırmalar yoluyla edindiği mallar. Örnek; bağış
yoluyla, ibra yoluyla, bedelsiz temlik yoluyla v.s. karşılıksız olarak
kazandığı mal.
5. Manevi tazminat alacakları.
Kişiye sıkı biçimde bağlı bir haktan kaynaklandığı için bunlar da kişisel
maldan sayılıyor.
6. Ve nihayet kişisel mallar
yerine geçen değerler. Bir kişisel mal çıkarılıp, yerine bir kişisel mal elde
edilmişse bu da kişisel mal sayılıyor, yasa bunları belirtiyor. Ama sözleşmeyle
kişisel mal sayılabilen şeyler.
Aslında edinilmiş mal sayıldığı
halde sözleşme yapılmak sureti ile kişisel mal haline getirilebilen mallar:
1. Bir mesleğin icrası veya
işletmenin faaliyeti nedeni ile doğan mal varlığı değerleri, edinilmiş mal. Ama
sözleşmeyle kişisel mal sayılabiliyor.
2. Ayrıca kişisel malların
gelirleri edinilmiş maldır, ama sözleşmeyle kişisel mal sayılabiliyor. Evet
kişisel mallar grubu da bunlardan oluşuyor. Ana çatısı itibariyle edinilmiş
mallar katılma rejiminde konu olacak malları bunlar oluşturuyor.
Mal Rejiminin Sona Ermesi
Edinilmiş mallara katılma rejimi
üç şekilde sona erebilir.
1. Kendiliğinden.
2. Eşlerin anlaşmalarıyla.
3. Mahkeme kararıyla.
- Kendiliğinden sona erme hali
ölümdür. Eşlerden birinin ölümü halinde mal rejimi kendiliğinden, hem de yasaya
göre o anda, yani ölüm anında sona erer. Ölümden sonra kooperatiflerde olduğu
gibi tasfiye amacıyla sınırlı olarak devam eder gibi bir durum yok, ölüm anında
sona eriyor, bitiyor. Tasfiye ona göre yapılıyor.
- Anlaşmayla sona erme; oturumun
başında sizlere belirtmiştim. Anlatmıştım. Sözleşme özgürlüğü kapsamında
eşlerin kabul ettikleri bir sistemi veya yasa gereği tabi oldukları sistemi
kaldırma hakları da vardır demiştim. İşte anlaşmayla o şekilde sona eriyor.
- Mahkeme kanalıyla sona ermeye
gelince de üç durumda karşımıza çıkıyor.
1. Boşanma,
2. Evliliğin iptali yani butlan
nedeni ile evliliğin ortadan kaldırılması.
3. Haklı nedenler var ise eşler
arasındaki mal rejiminin mahkeme kararıyla mal ayrılığına çevrilmesi.
Normalde mahkeme kararları
kesinleştiği anda hüküm doğurur. Ama burada farklı bir sonuç öngörmüştür yasa.
Bu hallerde, bu üç halde yasa; dava tarihinde sona erer diyor. Bu şu demektir;
dava tarihinden sonra eşlerin yapacakları tasarruflar artık geçersiz olacaktır,
artık ona göre değerlendirilecektir. Dava tarihi itibari ile mal rejimi sona
ermiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder