SINIRLI EHLİYETLİLER, SINIRLI EHLİYETSİZLER ve TAM EHLİYETSİZLER

SINIRLI EHLİYETLİLER;

Ayırt etme gücüne sahip ergin ve kısıtlı olmayan kişilerdir. Bu kişiler ya kendisine yasal danışman atanmış yada evli kişilerdir.

Kendisine yasal danışman atanmış kişi şu işlemleri yasal danışman izni yada onayıyla yapar;

- Bu konuyla ilgili dava açmak

- Ana parayı almak

- Kefil olmak

- Bağış yapmak

- Ödünç almak

- Taşınmaz alım satımı ve ayni hak tesis etmek

- Olağanın dışında yapı işleri

- Kambiyo tahaddünde de bulunmak

- Sulh olmak

    Bu tür işlemler yasal danışmanın olmadığı takdirde kendisi için askıda karşı taraf için bağlayıcıdır. Yasal danışman onay verirse geçerlidir, onay vermezse geçersizdir.

Not: Evli kişilerin sınırlı ehliyetli olup olmadıkları konusu doktrin de her ne kadar tartışmalı olsa da medeni kanunda evli kişilerin sınırlı ehliyetliler arasında yer almadıklarını belirtmekte fayda var.

Evli kişiler eşinin onayı olmadan şu işlemleri yapamazlar;

- Aile konutunu satma ve kiralama

- Kefil olma

SINIRLI EHLİYETSİZLER;

Bu kişiler ayırt etme gücüne sahiptirler ancak ya küçüktürler yada kısıtlıdırlar.

Bunların tek başlarına yapabilecekleri işlemler şunlardır;

- Kendilerini borç altına sokmayan tek taraflı kazandırıcı işlemler (bağış kabul etme gibi, alacağına kefil kabul etme gibi). Ancak hediye edilen şey ile eğitimine sekte vurulacaksa yada hayati tehlike oluşturacaksa veli yada vasi bu hediyeyi kabul etmeyebilir.

- 15 yaşını doldurmak şartıyla vasiyetname yapma

- Yönetimi meslek, sanat, eğitim sebebiyle kendilerine bırakılmış işler.

Örneğin; Ailesinin şehir dışında okuması için gönderdiği 17 yaşında ki bir çocuk yurt kiralama, defter ve kitap alma gibi işlemleri yapabilir.

- Şahsa sıkı sıkıya bağlı işlemleri de kendi başına yapabilir ki bunlar genel olarak bozucu işlemlerdir.

Örneğin; boşanma gibi özellikle vesayet altında ki kişiler için (velayet için olmaz) nişanı bozma gibi, soy bağının reddi gibi, babalık davası açma gibi işlemleri kimsenin izni yada onayı olmadan yapabilirler.

Veli yada vasinin izni ve onayıyla yapabilecekleri işlemler;

- Kendilerini borç altına sokan işlemler (alım-satım gibi, kira gibi, ödünç, rehin gibi işlemleri yapabilirler.

- Şahsa sıkı sıkıya bağlı işlemlerin bir kısmı. Bunlar genel olarak kurucu işlemlerdir evlenme, nişanlanma, evlilik dışı doğan çocuğu tanıma, ad değiştirme gibi işlemleri ise veli yada vasilerinin izni ile yapabilirler.

Hiç yapamayacakları (yasak) işlemler;

- Bağış yapma

- Kefil olma

- Rekabet yasağı taaddüdünde bulunma

- Vakıf kurma

- Kooperatif kurma

Bu işlemlerden birini eğer yapmışlarsa bu işlem kesin hükümsüzdür. Eğer veli yada vasi izni ile yapılması gereken bir işlemi tek başlarına yapmışlar ise tek taraflı bağlamazlık ile sakattır.

TAM EHLİYETSİZLER;

Ayırt etme güçleri yoktur. Bu kişiler hiçbir işlem yapamazlar. Tam ehliyetsizlerin yaptıkları işlemler kesin hükümsüzdür.