SINIRLI EHLİYETLİLER;
Ayırt
etme gücüne sahip ergin ve kısıtlı olmayan kişilerdir. Bu kişiler ya kendisine
yasal danışman atanmış yada evli kişilerdir.
Kendisine
yasal danışman atanmış kişi şu işlemleri yasal danışman izni yada onayıyla
yapar;
- Bu
konuyla ilgili dava açmak
- Ana
parayı almak
- Kefil
olmak
- Bağış
yapmak
- Ödünç
almak
- Taşınmaz
alım satımı ve ayni hak tesis etmek
- Olağanın
dışında yapı işleri
- Kambiyo
tahaddünde de bulunmak
- Sulh
olmak
Bu tür işlemler yasal danışmanın olmadığı
takdirde kendisi için askıda karşı taraf için bağlayıcıdır. Yasal danışman onay
verirse geçerlidir, onay vermezse geçersizdir.
Not:
Evli kişilerin sınırlı ehliyetli olup olmadıkları konusu doktrin de her ne kadar
tartışmalı olsa da medeni kanunda evli kişilerin sınırlı ehliyetliler arasında
yer almadıklarını belirtmekte fayda var.
Evli
kişiler eşinin onayı olmadan şu işlemleri yapamazlar;
- Aile
konutunu satma ve kiralama
- Kefil
olma
SINIRLI
EHLİYETSİZLER;
Bu
kişiler ayırt etme gücüne sahiptirler ancak ya küçüktürler yada kısıtlıdırlar.
Bunların
tek başlarına yapabilecekleri işlemler şunlardır;
- Kendilerini
borç altına sokmayan tek taraflı kazandırıcı işlemler (bağış kabul etme
gibi, alacağına kefil kabul etme gibi). Ancak hediye edilen şey ile eğitimine
sekte vurulacaksa yada hayati tehlike oluşturacaksa veli yada vasi bu hediyeyi
kabul etmeyebilir.
- 15
yaşını doldurmak şartıyla vasiyetname yapma
- Yönetimi
meslek, sanat, eğitim sebebiyle kendilerine bırakılmış işler.
Örneğin; Ailesinin
şehir dışında okuması için gönderdiği 17 yaşında ki bir çocuk yurt
kiralama, defter ve kitap alma gibi işlemleri yapabilir.
- Şahsa
sıkı sıkıya bağlı işlemleri de kendi başına yapabilir ki bunlar genel olarak
bozucu işlemlerdir.
Örneğin; boşanma
gibi özellikle vesayet altında ki kişiler için (velayet için olmaz) nişanı
bozma gibi, soy bağının reddi gibi, babalık davası açma gibi işlemleri kimsenin
izni yada onayı olmadan yapabilirler.
Veli
yada vasinin izni ve onayıyla yapabilecekleri işlemler;
- Kendilerini
borç altına sokan işlemler (alım-satım gibi, kira gibi, ödünç, rehin gibi
işlemleri yapabilirler.
- Şahsa
sıkı sıkıya bağlı işlemlerin bir kısmı. Bunlar genel olarak kurucu işlemlerdir
evlenme, nişanlanma, evlilik dışı doğan çocuğu tanıma, ad değiştirme gibi
işlemleri ise veli yada vasilerinin izni ile yapabilirler.
Hiç
yapamayacakları (yasak) işlemler;
- Bağış
yapma
- Kefil
olma
- Rekabet
yasağı taaddüdünde bulunma
- Vakıf
kurma
- Kooperatif
kurma
Bu
işlemlerden birini eğer yapmışlarsa bu işlem kesin hükümsüzdür. Eğer veli yada
vasi izni ile yapılması gereken bir işlemi tek başlarına yapmışlar ise tek
taraflı bağlamazlık ile sakattır.
TAM EHLİYETSİZLER;
Ayırt
etme güçleri yoktur. Bu kişiler hiçbir işlem yapamazlar. Tam ehliyetsizlerin
yaptıkları işlemler kesin hükümsüzdür.