Evlenme yaşı
Bilindiği üzere evlenme
sözleşmesini yapabilmek için gerekli olan yaşa evlenme yaşı denilir. TMK md. 11 f . II hükmüne göre evlenme
kişiyi ergin kılar.
Normal evlenme yaşı
Türk Medenî Kanununda taban yaş
sınırı konulmuşsa da tavan yaş sınırı konulmamıştır. Ayırt etme gücüne sahip
olmayanlar evlenemeyeceği için (TMK md. 125) evlenmede tavan yaş sınırı doğaya
bırakılmıştır.
Tam ehliyetlilerin (ayırt etme
gücüne sahip, ergin olan ve kısıtlı bulunmayanlar) (TMK md. 10) her türlü
hukuki işlemi yapabilmeleri olanaklı olduğundan tek başlarına kimseden izin
almadan evlenebilirler.
TMK md. 10 hükmüne göre ayırt
etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kişinin fiil ehliyeti vardır.
Erginlik onsekiz yaşın doldurulmasıyla başlar.
Onsekiz yaşını doldurmuş her
erkek ve kadın ayırt etme gücüne sahip ve evlenme engeli bulunmaması koşuluyla
evlenebilir.
Erken evlenme yaşı
Ergin olmayan bir kişinin de
evlenmesi olanaklıdır. Bu amaçla yasada kadın-erkek farkı da kaldırılarak
ayrıca erken evlenme yaşı düzenlemesi getirilmiştir.
Erken evlenme yaşı onyedi yaşın
doldurulması, yani onsekizinci yaşa girilmiş olması biçiminde düzenlenmiştir.
Olağan erken evlenme yaşı
Onyedi yaşını bitiren erkek ve
kadının geçerli bir evlenme sözleşmesi yapabilmesi için diğer koşulların yanı
sıra ana ve babanın veya vasinin yazılı izni gereklidir.
TMK md. 136 hükmüne göre erkek ve
kadından her biri, nüfus cüzdanı ve nüfus kayıt örneğini, önceki evliliği sona
ermiş ise buna ilişkin belgeyi, küçük veya kısıtlı ise ayrıca yasal
temsilcisinin imzası onaylanmış yazılı izin belgesini ve evlenmeye engel
hastalığının bulunmadığını gösteren sağlık raporunu evlendirme memurluğuna
vermek zorundadır.
Olağanüstü erken evlenme yaşı
Yargıç olağanüstü durumlarda ve
pek önemli bir sebeple onaltı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının
evlenmesine izin verebilir. TMK md. 124 f . II hükmüne göre olanak bulundukça
karardan önce ana ve baba veya vasi dinlenir.
Hangi olağanüstü bir durum ve pek
önemli bir sebep olursa olsun eğer küçüğün olağanüstü erken evlenme yaşı
dolmamışsa evlenmeye izin istemi reddedilmelidir.
TMK md. 12 hükmüne göre onbeş
yaşını dolduran küçük, kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin
kılınabilir. Onbeş yaşını doldurduğunda yargısal erginliğine karar verilen
kişinin evlenme yaşını doldurmadan önce evlenebilmesi için yargıç izni
gereklidir.
Evlenmeye izin davası
Uygulamada olağanüstü durumlarda
ve pek önemli bir sebeple onaltı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının
evlenmesine izin istemi evlenmeye izin davası olarak adlandırılmaktadır.
Davanın yanları
a. Davacı
Evlenmeye izin davası ayırt etme
gücüne sahip olan küçük tarafından doğrudan açılabilir.Bunun için küçüğe temsil
kayyımı atanmasına gerek yoktur.
Evlenmeye izin davası yasal
temsilcisi tarafından da açılabilir. Yasal temsilci tarafından açılan davada
ayırt etme gücüne sahip olan küçük dinlenmeden karar verilmeyecektir.
b. Davalı
Evlenmeye izin verme çekişmesiz
yargı konusudur. Bu nedenle ilam kavramı çekişmeli yargıya ilişkin olduğundan
evlenmeye izin kararı deyişi kullanılmalıdır.
Hemen belirtmek gerekir ki evlenme
izni belli bir kişiyle evlenmek üzere verilir. Başka bir anlatımla genel bir
evlenme izni alınarak o kişiden başka birisiyle evlenilemez. Kim için izin
verilmişse onun ile evlenilebilir.
Yargıtay evlenmeye izin isteminde
talebin aşılarak “küçük Gönül ile Hüseyin Bülbül’ün evlenmelerine izin
verilmesine” şeklinde karar verilmesini usul ve yasaya aykırı bulmuştur. Bu anlayışa
katılmıyoruz. İstem bu kişi ile evlenilmek üzere yapılmış ve araştırma bu
kişiye yönelik gerçekleştirilmiş ve sonuçta bu kişi ile evlilikte sakınca
görülmemiş olduğu için izin kararı verildiğine göre hükmün bu yönde
kurulmasında bir sakınca bulunmamaktadır.
D. Koşulları
Evlenmeye izin verilebilmesi için
aşağıdaki koşulların gerçekleşmiş olması gerekmektedir.
a. Olağanüstü durum ve pek önemli bir sebep bulunmalıdır
TMK 124 f . II hükmüne göre yargıç
olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple onaltı yaşını doldurmuş olan
erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir. Bu nedenle ortada olağanüstü bir
durum ve pek önemli bir sebep olmalıdır.
Yazılış biçimine bakılırsa sanki
birbirine eklenmesi gereken iki ayrı koşul var gibi gözükmektedir. Ancak
anlatım birbirini tamamlar niteliktedir. Olağanüstü bir durum genel olarak aynı
zamanda pek önemli bir sebep oluşturmaktadır.
Yargıç, böyle bir durumun bulunup
bulunmadığını her olayın kendi koşulları içinde değerlendirecektir.
Yargıtay evlenmeye izin davasında
bu olgunun mutlaka kanıtlanmasını aramaktadır.
Yargıtay evlenmeye izin davasında
evlenmeye izin istenenlerin evde birlikte kaldıkları ve bu nedenle etrafta
dedikodu çıktığı anlaşılıyorsa evlenmeye izin verilmesi görüşündedir.
Öğretide olağanüstü bir durum ve
pek önemli bir sebep için aşağıdaki örnekler verilmektedir;
– Evlenecek yanlardan birinin
ölüm tehlikesi içinde bulunması,
– Kadının ana babasını kaybetmiş
olması,
– Evlenecek kızın fukara olması
– Evlenecek kızın aşırı derecede
çalıştırılması,
– Evlenecek kızın evlendiği
takdirde ana babasına yardım edebileceği,
– Kızın evlenme yaşı küçük olan
bir ülkeye gelin gitmesi,
Evlenmenin davacının kendisi için
olduğu kadar onunla evlenecek için de yararlı olup olmadığı araştırması iki
yönlü yapılmalıdır. Eğer iki yönlü bir yarar yoksa istem reddedilmelidir.
Evliliğin bir ceza kurumu değil de yaşam ortaklığı olduğu gözden
kaçırılmamalıdır.
b. Evlenmek isteyenler onaltı yaşını doldurmuş olmalıdır
Olağanüstü durumlarda ve pek
önemli bir sebeple evlenmek isteyen erkek veya kadının onaltı yaşını doldurmuş
olması gerekmektedir.
Yaş koşulu oluşmamışsa başka
yönler araştırılmadan dava reddedilmelidir.
Evlenmek isteyenler nüfus
kayıtlarında onaltı yaşını doldurmuş olarak gözükmelidirler. Eğer nüfus kaydına
göre bu koşul oluşmamışsa kişinin görünüşü ve doktor raporu esas alınarak hüküm
kurulamaz.
Yaş koşulu istek tarihinde
gerçekleşmediği halde daha sonra karar tarihinde gerçekleşmişse diğer koşullar
da varsa evlenmeye izin istemi kabul edilmelidir.
c. Olanak varsa ana ve baba veya vasi dinlenmelidir
TMK md. 124 f . II hükmüne göre olanak
bulundukça karardan önce ana ve baba veya vasi dinlenir. Madde gerekçesinde de
açıklandığı üzere ana, baba veya vasinin dinlenmesi mutlak bir zorunluluk
olmaktan çıkarılmıştır.
d. Evlilik olgunluğuna sahip olunmalıdır
Evlenmek isteyenler onaltı yaşını
doldurmuş ayrıca olağanüstü durum ve pek önemli bir sebep bulunsa bile yine de
evlenmeye izin vermek zorunlu değildir. Zira evlenme niteliği icabı belirli bir
olgunluğu gerektirmektedir.
Olağanüstü durumlarda ve pek
önemli bir sebeple onaltı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine
izin verilebilmesi için ayırt etme gücüne sahip olan küçüğün evlenme için
gerekli kişiliğe, bedeni ve fikri olgunluğa erişip erişmediği yargıç tarafından
gözlemlenerek duruşma tutanağına yazılacaktır. Duraksama varsa yargıç bu konularda
uzman bilirkişiden rapor alacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder