İŞÇİ ALACAKLARI DAVASINDA ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL ÜCRETİ

ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL ÜCRETİ

Ülkemizde ulusal bayram ve genel tatiller Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda belirtilmiştir.  Özel işyerlerinin sadece 29 Ekim günü kapanması zorunludur. 4857 Sayılı İş Kanunu’na göre işçi tatil gününde çalışırsa bir iş karşılığı olmaksızın yasa gereği hak kazandığı bir günlük ücretine ek olarak o güne ait çalışmasının karşılığı olan ücrete yani toplam iki günlük ücrete hak kazanacaktır.

İspat külfeti, delillerin değerlendirilmesi, ulusal bayram ve genel tatil çalışması karşılığı ücret tahakkuku bulunan bordroların imzalanmış olması, bordrolar imzasız olmasına rağmen ödemenin banka aracılığı ile yapılması, hakkaniyet indirimi gibi konularda fazla çalışma ücreti başlığı altında yapılan açıklamalar, ulusal bayram ve genel tatil ücreti tespiti ve hesabı yönünden de geçerlidir.

İşçinin kısmi süreli hizmet akdi ile çalıştığından söz edilerek, sadece fiilen çalışması karşılığı ücret ödenmesi, çalışılmadan ödenmesi gereken ulusal bayram ve genel tatil ücretinin ödenmemesine ve bordroların incelenmesinde dikkat edilmesi gereken hususlara ilişkin olarak, yukarıda hafta tatili ücreti kısmında yapılan açıklamalar aynen geçerlidir. 

İşçinin ulusal bayram ve genel tatil günü çalıştırıldığının tespit edilmesi halinde, çalışma süresine ve tespit edilen ücretine göre UBGT ücreti hesaplanır. UBGT ücreti, işçinin aylık ücretinin 30’a bölünmesi sureti ile bulunacak yevmiyesi üzerinden hesaplanır. Zamlı ücret üzerinden hesaplama yapılmaz.

İşçi 1 saat çalıştırılsa dahi o günün tamamında çalışmış gibi ücret alacağı hesaplanır kuralı UBGT ücretleri yönünden de geçerlidir. UBGT günü çalışmasının 7,5 saatin altında olduğu, (örneğin puantaj kayıtlarından 2 saat olduğu) tespit edilse dahi bir günlük ücreti tutarında ücret alacağı hesaplanacaktır. Bu takdirde aylık ücretinin 30 güne bölünmesi ile bulunan (zamsız) saat ücrete göre hesaplama yapılacaktır. UBGT günü 7,5 saatin üzerinde yapılan çalışmalar ise fazla çalışma ücreti içerisinde hesaplanacaktır.

Hizmet sözleşmesinde, ulusal bayram ve genel tatil çalışmaları karşılığı ücretin aylık ücrete dahil olduğu yönünde yapılan düzenlemeler geçersiz kabul edilmektedir. Yine UBGT günleri karşılığı topluca izin kullandırılması kabul edilmemektedir.   

Hizmet veya toplu iş sözleşmesi ile UBGT çalışmaları karşılığı zamlı ücret üzerinden ödeme yapılacağı kararlaştırılmış ise, kararlaştırılan orana göre hesaplama yapılacaktır.

Bilirkişinin taleple bağlılığı ilkesi dikkate alındığında, örneğin “resmi bayram günleri çalışması karşılığı ücret alacağı” talep edilen bir davada, tanıklar genel tatil günlerinde çalışma yapıldığını beyan etmiş olsalar dahi, yılbaşı, 1 Mayıs, 15 Temmuz ve dini bayram günleri için alacak hesaplanması doğru olmayacaktır. Doğru ve sıklıkla karşılaşılan talep şekli “Ulusal bayram ve genel tatil çalışması karşılığı ücret” ise de bazen “resmi tatil alacağı” gibi taleplerle dava açıldığı görülmektedir.

İşçinin haftanın belli bir günü hafta tatili kullanıldığı anlaşılan veya işçinin dini bayramlar dışında kalan UBGT günlerinde çalıştırıldığı tespit edilen durumlarda, tespit edilen hafta tatiline veya dini bayram günlerine denk gelen UBGT günleri hesaplama dışı bırakılacaktır. İşçinin hafta tatili kullanmadan çalıştığının tespit edilerek hafta tatili ücreti hesaplanması halinde ise hafta tatili pazar günü olarak kabul edilecek ve yine pazar gününe denk gelen UBGT günleri hesaplama dışı bırakılacaktır. İşçinin yıllık izin kullandığı tespit edilen dönem denk gelen UBGT günleri hesaplama dışı bırakılacaktır. 

2429 Sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun hükümlerine göre;

1 Ocak                    Yılbaşı günü                           1 gün / Genel tatil günüdür.

1 Mayıs                   E. Dayanışma günü                  1 gün / Genel tatil günüdür. (2009 ve sonrası)

15 Temmuz             D. Milli Birlik Günü                1 gün / Genel tatil günüdür. (2017 ve sonrası)

23 Nisan                 U.E.Ç. Bayramı                       1 gün / Resmi bayram - Genel tatil günüdür.

19 Mayıs                 Atatürk’ü anma G.S. Bayramı  1 gün / Resmi bayram - Genel tatil günüdür.

30 Ağustos              Zafer bayramı                          1 gün / Resmi bayram - Genel tatil günüdür.

28-29 Ekim             Cumhuriyet Bayramı               1,5 gün / Ulusal bayram günüdür.

Kurban Bayramı                      4,5 gün / Dini bayram / Genel tatil günüdür.

Ramazan Bayramı                   3,5 gün / Dini bayram / Genel tatil günüdür.

 

İŞÇİ ALACAKLARI DAVASINDA YILLIK İZİN ÜCRETİ

Yıllık izin ücreti

4857 Sayılı Kanunun 53. Maddesinde; işçilere 1 yıl çalışma süresini tamamladıklarında yıllık ücretli izin kullandırılacağı düzenlenmiş, kıdem süresine göre kullandırılacak izin süreleri gösterilmiştir. Aynı yönde düzenleme 1475 Sayılı Yasanın 49. Maddesinde de yapılmıştır. Ancak 1475 Sayılı Yasa dönemindeki yıllık izin süreleri 4857 Sayılı Yasa ile bir miktar artırılmıştır. Hizmet veya toplu iş sözleşmesi ile yıllık ücretli izin süreleri işçi lehine artırılabilecektir. Bu takdirde sözleşme ile belirlenen süreler esas alınacaktır.

İşçinin hak kazandığı yıllık izin süreleri, değişen kanun dönemlerine göre tespit edilecektir. 09.06.2003 tarihinden önce kazanılan yıllık izin hakları için 1475 Sayılı Yasanın 49. Maddesi, 10.06.2003 sonrasında hak kazanılan izin hakları için 4857 Sayılı Yasanın 53. Maddesi esas alınacaktır.

Kıdemi	1475 S. Y.	4857 S.Y.
1-5 Yıl	12  İş Günü	14  İş Günü
6-14 Yıl	18  İş Günü	20  İş Günü
15 Yıl ve üzeri	24  İş Günü	26  İş Günü

 

Ancak, 18 yaş dahil daha küçük ve 50 yaş dahil daha büyük olan işçilerin yıllık izin süreleri en az 20 gün olarak hesaplanacaktır.  

Belirlenen süreler iş günü olup, izin dönemi içerisindeki hafta tatili veya UBGT günleri yıllık izin süresinden sayılmayacaktır.

İznin Uygulanması

4857 Sayılı Kanunun 56. maddesi ve yerleşmiş Yargıtay içtihatları gereği yıllık izin kullandırıldığı işveren tarafından işçinin imzasını taşıyan izin defteri veya benzeri mahiyette bir belge ile ispatlanmalıdır. Tanık beyanı gibi deliller ile yıllık izin kullandırıldığının ispatı mümkün olmayıp, yazılı delil dışında ancak yemin deliline dayanılabilir.

Kamu Kurumları yönünden, işçinin imzası olmasa dahi, Kurumun resmi kayıtlarında / iç yazışmalarında, işçiye izin kullandırıldığı belirtilmiş ise belgelerin ispat kabiliyeti bulunduğu kabul edilmektedir.

Yıllık izne hak kazanabilmek için bir tam yıl çalışma şartının gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Yıldan arta kalan çalışma günlerde, kısmen yıllık ücretli izne hak kazanılması söz konusu olmamaktadır. Örneğin; 1 yıl 11 ay 15 gün çalışan işçi, bir defa (14 gün) yıllık ücretli izin kullanma hakkı kazanacaktır. 

İş Sözleşmesinin Sona Ermesi Durumunda

4857 Sayılı Kanunun 59. Maddesi gereğince, işçinin çalışma dönemi içerisinde kullandırılmayan izin süreleri karşılığı yıllık izin ücreti, işçinin en son ücreti üzerinden hesaplanacaktır. Hizmet akdinin devamı esnasında kullanılmayan yıllık izinler için zamanaşımı işlemeyecek, zamanaşımı fesih ile birlikte işlemeye başlayacaktır.  

Yasada, yıllık iznin işveren tarafından bölünemeyeceği, tarafların anlaşması halinde bir bölümü 10 günden az olmamak üzere en çok 3’e bölünebileceği belirtilmiştir. Ancak, işçinin talebi ile izinler bölünerek kullandırılmış ise, sonradan bunların usulüne uygun kullandırılmadığının iddia edilmesi hakkın kötüye kullanımı olarak değerlendirilmektedir. 

İşçinin izin sürelerinde ücret karşılığı bir başka işte çalışması 58. Maddeye aykırı olup, böyle bir durumun tespiti halinde işverenin izin ücretini geri alabileceği belirtilmiştir.   

İzin Yerine Ücret Ödenmesi

İşçiye çalışma süresi içerisinde yıllık ücretli izin kullandırılmayıp bunun yerine ücretinin ödenmesi “işçinin Anayasal hakkı olan dinlenme hakkından vazgeçmesi sonucunu doğurur ki bunun kabulü mümkün değildir.”(YARGITAY 9 HD. 2001/17459-E 2002/2727-K)

Ancak, gerçekte izin kullandırılmadan izin ücreti ödendiğinin tespiti halinde, kullanılmayan izin süresi için işçinin en son ücreti üzerinden yıllık izin ücreti alacağı hesaplanmalı, çalışma süresi içerisinde yapılan yıllık izin ücreti ödemeleri, fesih tarihine kadar işlemiş yasal faizi ile birlikte hesaplanarak alacağa mahsup edilmelidir. 

Süreli İş Sözleşmelerinde Yıllık İzin

İşçinin kısmi süreli hizmet sözleşmesi ile çalışması halinde kıdemi işe giriş ve çıkış tarihleri arasındaki süre esas alınarak hesaplanır. İşçi kısmi süreli de çalışsa, 1 yıllık dönemin dolması ile yıllık izin kullanma hakkı kazanacaktır. Ancak gerek çalışma esnasında kullandırılan izin süresi için, gerekse fesih halinde ödenecek izin süresi için ödenecek izin ücretinin hesabı, 30 günlük çalışma süresinde elde ettiği kazancın 30 güne bölünmesi ile tespit edilecek (kısmi) yevmiyeye göre hesaplanacaktır.    

Kesintili çalışmanın tespiti halinde, önceki dönemler kıdem ve ihbar tazminatı ödenmek suretiyle tasfiye edilmiş olsa dahi, bu süreler yıllık izin kıdeminde dikkate alınacaktır.