İŞÇİ ALACAKLARI DAVASINDA CEZAİ ŞART

CEZAİ ŞART NEDİR? NASIL HESAPLANIR?

CEZAİ ŞART

Cezai şart 6098 Sayılı Yasanın 179 – 182 maddelerinde düzenlenmiş, kısaca; sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi durumu için kararlaştırılan (mali) ceza olarak tanımlanmıştır.

Hizmet ilişkilerinde cezai şart genellikle; eğitim gideri veya sözleşmenin kararlaştırılan süreden önce feshedilmesi hallerine yönelik olarak kararlaştırılmaktadır.

Sözleşmedeki cezai şart hükmü geçerli olarak kabul edilse dahi, iş akdinin haklı feshini gerektirecek bir hal doğmuş ve iş akdi taraflardan birince haklı nedenle feshedilmiş ise, karşı tarafın kararlaştırılan cezai şart koşulunun uygulanmasını talep edemeyeceği, yine haklı bir neden olmaksızın sözleşmeyi sona erdiren tarafın cezai şart koşulunun uygulanmasını talep edemeyeceği belirtilmektedir.

Asgari Çalışma Süresine Bağlı Cezai Şart

Yol gösterici Yargıtay kararları ile belirtildiği üzere, “belirli süreli” veya “asgari-belirsiz süreli” hizmet sözleşmelerinde, kararlaştırılan sürenin sona ermesinden önce sözleşmenin feshedilmesi haline yönelik olarak düzenlenen cezai şart hükümleri, taraflara karşılıklı olarak denk yükümlülük getirmesi şartıyla geçerli kabul edilmektedir.

Yargıtay kararlarında, sözleşmede kararlaştırılan süre ile çalışılan ve çalışılması gereken süreler oranlanarak cezai şart tutarının hesaplanması gerektiği, ayrıca 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 182/son (Hakim aşırı gördüğü ceza koşulunu kendiliğinden indirecektir) maddesi gereğince indirim yapılabileceği belirtilmektedir.

Örneğin; taraflar arasında en az bir yıl çalışma süresi kararlaştırılmış, bir yıllık sürenin dolmasından önce sözleşmeyi sona erdiren tarafın karşı tarafa 5.000,00-TL. cezai şart ödeyeceği belirlenmiş, işçi haklı bir nedeni de olmaksızın iş akdini 90 günlük çalışma süresinden sonra feshetmiş ise hesaplama aşağıdaki gibi olacaktır;

 

Zorunlu Hizmet Süresi      (01.01.2015- 31.12.2015)      =    365 Gün

Çalışılan Süre                    (01.01.2015- 31.03.2015)      =      90 Gün

Bakiye Süre                       (01.04.2015- 31.12.2015)      =    275 Gün

Cezai Şart Tutarı                                                              =    5.000,00-TL.

Bakiye Süre Karşılığı        (5.000,00 / 365 x 275)            =    3.767,12-TL.

Borçlar Kanunu 182/son - Hakkaniyet indirimi               =    Takdir Mahkemenindir

Eğitim Gideri Nedeniyle Asgari Çalışma Süresine Bağlı Cezai Şart

Yargıtay uygulamasında, işçiye eğitim verilmesi halinde, eğitim gideri karşılığında asgari bir süre çalışmasının kararlaştırılması, kural olarak geçerli kabul edilmektedir.

Burada, işveren eğitim gideri yapmış olduğu için, cezai şart tutarında denklik aranması söz konusu değildir. Ancak eğitim gideri ile yüklenilen asgari çalışma süresinin orantılı olması koşulu aranmaktadır. Uygulamada eğitim süresinin 2-3 katı kadar asgari çalışma süresi kararlaştırılan sözleşmelerin geçerli kabul edildiği görülmektedir. Ancak eğitimin, yurt dışında yapılması ve maliyetinin yüksek olması halinde, asgari hizmet süresinin daha yüksek oranlarda belirlenmesi de mümkün olacaktır.   

Yargıtay’ın bir kararında iş akdinin kadın işçi tarafından evlilik nedeni ile sona erdirilmesi halinde, koşulları oluşmuş ise eğitim giderine hükmedilmesi gerektiği belirtilmiştir. 

Yüklenme senedindeki düzenlemede, sadece eğitim giderinin değil, eğitim giderinin katı olarak ödenme yapılması gibi bir şart öngörülmüş ise, düzenleme işçi aleyhine tek taraflı cezai şart niteliğinde olduğu için geçersiz kabul edilecektir.

Eğitim giderlerinin, işçinin eğitime yönelik olarak yapılan giderler olduğu, bunun dışında; reklam giderleri, beklenilmeyen giderler gibi kalemlerin eğitim giderine katılmayacağı, toplam eğitim giderlerinin işçi sayısına bölünerek işçi başına düşen tutarın tespit edilmesi gerektiği vurgulanmıştır.  

Yargıtay kararlarında, sözleşmede kararlaştırılan süre ile çalışılan ve çalışılması gereken süreler oranlanarak eğitim gideri tutarının hesaplanması gerektiği, belirtilmektedir.

Örneğin; taraflar arasında en az bir yıl çalışma süresi kararlaştırılmış, bir yıllık sürenin dolmasından önce işçinin haklı bir neden olmaksızın iş akdini sona erdirmesi veya iş akdinin işverence haklı nedenle sona erdirilmesi halinde eğitim giderlerinin ödeyeceği belirlenmiş bir sözleşmede, işçi haklı bir nedeni de olmaksızın iş akdini 90 günlük çalışma süresinden sonra feshetmiş ise hesaplama aşağıdaki gibi olacaktır;

Eğitim işverene ait eğitim merkezinde verilmiş ve dosyaya kazandırılan belgelerden eğitim gideri aşağıdaki gibi hesaplanmıştır;

 

Kalemler	Tutarlar
Ulaşım bedeli	4.800,00
Eğitimci ücretleri	24.000,00
Doğal gaz - Mazot	7.000,00
Telefon	600,00
Yemek	27.720,00
İçme suyu	3.798,00
Temizlik Suyu	1.728,00
Elektrik	18.000,00
Kırtasiye	45.000,00
Toplam Maliyet	132.646,00
Kişi Başına Toplam Maliyet / 50 kişi	2.652,92

 

Eğitimi bir başka kurum vermiş ve bedelini işveren ödemiş ise, bu takdirde kişi başı maliyet, sunulacak kurum faturasından tespit edilecektir.

 

Zorunlu Hizmet Süresi      (01.01.2015- 31.12.2015)      =    365 Gün

Çalışılan Süre                    (01.01.2015- 31.03.2015)      =      90 Gün

Bakiye Süre                       (01.04.2015- 31.12.2015)      =    275 Gün

Eğitim gideri Tutarı                                                          =    2.652,92-TL.

Bakiye Süre Karşılığı        (2.652,92 / 365 x 275)            =    1.998,78-TL.

 

MOBBİNG NEDENİYLE FESHEDİLEN İŞ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN ALACAK DAVASI DİLEKÇE ÖRNEĞİ

… İŞ MAHKEMESİ’NE

DAVACI                             :

VEKİLİ                             :

DAVALI                             :

VEKİLİ                             :

KONU                       : Mobbing (psikolojik taciz) nedeniyle feshedilen iş sözleşmesinden doğan alacaklarımızın tahsili istemine ilişkindir.

DAVA DEĞERİ                 :  

(Malvarlığı haklarına ilişkin davalarda)        ... - TL. ücret alacağı (çalışılan son ... ayına ilişkin ödenmeyen ücretler)

                                                                       ... - TL. kıdem tazminatı

                                                                       ...-  TL. bayram tatil ücreti

                                                                       ...-  TL. fazla çalışma ücreti   

                                                                             Toplam: ...- TL.

AÇIKLAMALAR               :

1-) Müvekkilimiz …../…./….. tarihinde davalının sahibi olduğu ….. mağazasında kasiyer olarak görev yapmaya başlamış, dava tarihine kadar da söz konusu işyerinde çalışmıştır (EK 1) (EK 2).

2-) Ancak davalı taraf, müvekkilimizin işe girmesinden kısa bir süre sonra en ufak aksaklıkları bile bahane ederek, diğer çalışanların önünde müvekkilimizi azarlamış, hatta bahse konu tartışmalar sonrasında büyüyerek şiddetli kavgalara ve hakaretlere kadar ulaşmıştır (EK 3).

3-) Sayın Mahkemeye izahına çalıştığımız bu durum çerçevesinde, davalının mağazaya gelen bir müşterinin yanında kendisine hakaret etmesi dolayısıyla …./…./…. Tarihinde işyerinde baygınlık geçiren ve hastaneye götürülmek istenen müvekkilimize davalı taraf, karşı çıkmış ve hastaneye gidilmesine izin vermemiştir. Müvekkilimiz ancak iş çıkışı arkadaşı yardımıyla ….Araştırma Hastanesi’nin Acil Servisine gidebilmiş, yaşadığı buhran neticesinde …. isimli psikolojik ilacı kullanmaya başlamıştır (EK 4).

3-) Diğer taraftan davalı yan, müvekkilimizin yaşadığı buhranı ve tedavi sürecini öğrendikten sonra da müteaddit defalar müvekkilimizi istifaya zorlamış ve işten çıkış belgesinde de müvekkilimizin bu yönde beyanını almıştır (EK 5). Söz konusu sürecin sonunda müvekkilimizin iş sözleşmesi .../.../... tarihinde ihbar önellerine uyulmaksızın ve haklı ya da geçerli bir neden gösterilmeksizin feshedilmiş, müvekkilimizin kıdem ve ihbar tazminatları ödenmemiştir.

4-) Davalı işveren tarafından iş sözleşmesi haksız bir şekilde feshedilen ve … ... Noterliği’ nin …/…/…. tarih ve … yevmiye numarası ile işverene çekilen ihtara rağmen alacakları ödenmeyen müvekkilin yasadan doğan işçilik alacaklarının tahsil edilebilmesi için işbu davayı açmak zorunluluğu doğmuştur (EK 6).

HUKUKİ NEDENLER      : 4857 S. K. m. 5, 17, 1475 S. K. m. 14, 6100 S. K. m. 107, 266

HUKUKİ DELİLLER        : 1-) .../.../... tarihli iş sözleşmesi.

                                                 2-) Müvekkilimize ait SGK Dökümü,    

3-) Tanıkların isimleri ve adresleri ile tanıklık edecekleri konuları gösterir tanık listesi,

  4-) ……. Araştırma Hastanesi’nin …./…./…. Tarihli raporu,

  5-) …./…./…. Tarihli işten çıkış belgesi,

  6-)…….Noterliği’nin ….. yevmiye numaralı ihtarname sureti

SONUÇ VE İSTEM                        : Yukarıda açıkladığımız nedenler ile uzman bilirkişiler tarafından hesaplandığında fazla çıkması halinde arttırılmak üzere (tam ve kesin olarak belirlenebilmesinin mümkün olduğu anda arttırılmak üzere) kıdem tazminatı yönünden akdin fesih tarihi olan …/…/… tarihinden itibaren uygulanacak en yüksek faiz ile; diğer alacaklar yönünden işleyecek yasal faiz ile asgari toplam …..-TL olarak tahsiline; yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini müvekkilimiz adına vekaleten talep ederiz. …/…/…

EKLER:        1-) .../.../... tarihli iş sözleşmesi.

                        2-) Müvekkilimize ait SGK Dökümü,    

3-) Tanıkların isimleri ve adresleri ile tanıklık edecekleri konuları gösterir tanık listesi,

4-) ……. Araştırma Hastanesi’nin …./…./…. Tarihli raporu,

5-) …./…./…. Tarihli işten çıkış belgesi,

6-)…….Noterliği’nin ….. yevmiye numaralı ihtarname sureti

7-) Bir adet onaylı vekaletname örneği.

Davacı Vekili

        Av.